اندر احوالات بورس اوراق بهادار

آژیر خطری که مدتی است شنیده می شود و سبب نگرانی بسیاری شده است. نگرانی که از تجربه سقوط در مهر ماه ۹۷، پس از رشدی قابل توجه، ناشی می شود.

در حالی به اتمام سال جاری نزدیک می شویم که شاخص، قله ی روانی ۳۰۰۰۰۰ واحدی را که در ابتدای سال بسیار دست نیافتنی می دید، درنوردیده و و پس از فتح ۴۰۰ هزار و۵۰۰ هزار هم اکنون بعد ار یک هفته پر تلاطم در ۵۲۲ هزار جا خوش نموده است.
عواملی وجود دارد که خطر سقوط قریب الوقوع بورس تهران را از همیشه پر رنگ تر جلوه می دهد. قصد نویسنده از نگارش این متن، برشمردن و پرداختن به اهمیت این مولفه ها می باشد. مولفه های که قصد بررسی آنرا داریم:
افزایش تعداد سرمایه گذاران، کوتاه تر شدن فاصله زمانی حوادث ملتهب در کشور، عدم اصلاح قیمتی در ماه های گذشته، رصد بازار های موازی، تولید نقدیگی.

۱ – افزایش تعداد سرمایه گذاران:
شاید ترسناک ترین شواهد را بتوان از صف های طولانی درون کارگزاری ها که مشتریان تازه وارد را احراز هویت می کند، مشاهده نمود. اینروزها شاهد پیشی گرفتن حجم معاملات حقیقی ها از حقوقی ها هستیم یعنی تازه واردان بازار سرمایه بجای سرمایه گذاری غیر مستقیم از طریق موسسات مالی و مشاوره و… آستین هایشان را بالا زده و خود به خرید و فروش می پردازند. افرادی که با قواعد بازار سرمایه آشنایی ندارند و صرفا تحت تاثیر جو روانی حاکم این روزها بدنبال فرصت های سود آوری وارد این بازار شده اند. در سال های قبل شاهد محدودیت های همچون داشتن مدرک کارشناسی برای دریافت کد بورسی و معاملات آنلاین بودیم که اکنون برداشته شده است. می توان گفت با حجمی عظیم از نقدینگی روبرو هستیم که بر پایه هیجان و احساس وارد معاملات می شود نه دانش و فن بازار. بروز جو روانی منفی یا منفی شدن یکباره به یقین سبب هراس و فرار بسیاری از سرمایه های که بصورت احساسی وارد این بازار گشته اند می گردد.

۲- کوتاه تر شدن فاصله زمانی حوادث ملتهب:
متاسفانه صبحی وجود ندارد که مردم خاورمیانه از خواب برخیزند و با منو و لیست کاملی از اخبار منفی تغذیه نشوند. حوادثی که تاثیرات کم و زیاد خود را بر بورس نیز می گذارد. در این میان درگیری ها و اعتصابات و اتفاقات سیاسی درون ایران نیز با سرعت و فاصله زمانی کوتاه تری در حال وقوع است. در ماه های گذشته خبر ترور سپهبد سلیمانی و پشت آن سقوط بورس را شاهد بودیم، سقوطی که هر چند عده ای کنترل آنرا درک نکردند و یا کنترل آنرا به حمایت حقوقی ها منتصب دانستند، اما شاید علت اصلی آن سخنرانی شب هنگام رئیس جمهور آمریکا و اعلام عدم ادامه درگیری و پیشنهاد صلح با ایران باشد که بلافاصله تاثیر مثبت خود را بر شاخص های بورس اوراق بهادار و دیگر بازار های آمریکا گذاشت و شاهد مثبت شدن شاخص نزدک و داوجونز بودیم و فردای آنروز شاهد مثبت شدن بازار و به حالت عادی برگشتن بازار در ایران بودیم. از دیگر سو اپیدمی فراگیر کرونا و ترس و التهابی که بر بازار جهانی گسترانید هفته های ملتهبی را بر اقتصاد جهان و ایران تحمیل نمود.

۳ – عدم اصلاح قیمتی در ماه های گذشته
به عقیده ی اکثر کارشناسان، قیمت بسیاری از نماد های معاملاتی و نه همه آنها، ییش از قیمت واقعی آنهاست. نداشتن پشتوانه های بنیادی و رشد افسار گسیخته قیمتی در صورت مواجهه با عوامل محرک می تواند سقوط دردناکی را در پیش روی این نماد ها بگذارد و متاثر از جو روانی ایجاد شده، شاهد سقوط دومینو وار بورس باشیم. از سوی دیگر عده ای این افزایش قیمتی را پیشخور کردن پیشبینی افزایش قیمت ارز و تورم در سال ۹۹ می دانند و الزاما این افزایش قیمت را غیر بنیادی نمی دانند. از سوی دیگر عدم اصلاح شاخص و صعود شارپی که از اواسط دی ماه شاهد بودیم چشم های زیادی را نگران کرده است هر چند روزهای منفی ۱۴ تا ۱۸ دیماه (هفته بعد از ترور سپهبد سلیمانی) اندکی در مقام اصلاح شاخص برآمد.

۴ – رصد کردن بازار های موازی
بورس اوراق بهادار تهران از ابتدای سال تا کنون بیشتر ازسایر بازار ها از جمله ارز، مسکن و طلا که معمول ترین مقاصد سرمایه گذاری می باشند سود دهی داشته است. این روند بی سابقه نیست و در سال ۹۷ نیز شاهد آن بودیم اما از مولفه های این رشد در سال۹۸، از جمله جهش یکباره قیمت ارز و تورم، خبری نیست.

۵- نقدیگنی
طبق آمار بانک مرکزی روزانه ۱۱۵۰ میلیارد تومان به نقدینگی کشور افزوده می شود. بورس اوراق بهادار به مقصدی جهت ورود این نقدینگی بدل شده و دولت نیز از ورود این نقدینگی به بورس مسلما ناراحت نیست و ایجاد تورم در بورس را به تورم در دیگر بازار ترجیح می دهد. ورود این حجم از نقدینگی که بگونه ای افسار گسیخته، بورس را به پیش می راند حتی باعث نگرانی مدیران تالار شیشه ای نیز شده و اثرات این نگرانی و عدم کنترل را می توان در تصویب قوانین یک شبه و لغو کردن های یکباره آنها برای مهار رشد یورس در هفته های پیشین دید.

نتیجه:
در مجموع چندان نمی توان به ادامه روند خوش بین بود. چیزی که مسلم است و باید منتظر آن بود یک اصلاح تمام عیار است. زمان این اصلاح هر چند مشخص نیست اما با اشباع شدن بازار از خبرهای خوب و مثبت و ابراز امیدواری به ادامه روند، نشان های نزدیک شدن این اتفاق افزایش می یابد. اصلاحی که می تواند بسیار دردناک باشد و بخش اعظمی از سرمایه گذاران را متضرر نماید. بهتر است در زمان حال تدابیری برای آن روز اتخاذ گردد.

سجاد تاج الدین :کارشناس ارشد مدیریت مالی – تحلیلگر بازار های مالی