برزویه پیشران پارس شمالی؟

از ۱۳۱۰ شمسی که اولین تلاشهای اکتشاف نفت در رشته کوه مند به کشف بزرگترین میدان نفت سنگین جهان در کوهستان بالادست بندر لاورساحلی و روستای زیزار در شهرستان دشتی منجر شد تا جدی شدن فعالیت های اکتشافی در این حدود یعنی در خلال سالهای ۱۳۳۸ تا سال ۱۳۵۶ شمسی، میادین نفتی و گازی بیشتری در کشور کشف شد.

سال ۱۳۴۲ شمسی فعالیتهای اکتشافی در اندکی دورتر از میدان نفت سنگین مند در ده تا پانزده کیلومتری سواحل شهرستان دشتی به کشف میدان گازی پارس شمالی منجر شد. سال ۱۳۴۵ اولین چاه توصیفی در این منطقه حفر گردید و ۱۳۴۶خبر رسمی کشف این میدان منتشر و برای اولین بار این منطقه به نام پارس شمالی معروف گشت. گفته می ‏شود تاکنون ۱۷ حلقه چاه در میدان گازی پارس شمالی حفاری و ۲۶ سکوی دریایی در این میدان نصب شده‌ است.

پارس شمالی بعد از انقلاب و در نیمه دوم دهه ۸۰ شمسی علاوه بر نام یک میدان گازی به نام عمومی منطقه ای به وسعت ۱۶ هزار هکتار اراضی خشکی اطلاق شد که برای توسعه چندین میدان گازی و نفتی از جمله پارس شمالی، فرزاد آ و ب، فارسی، فردوسی، گلشن و میدان نفت سنگین مند اختصاص یافت.

از سال ۱۳۴۲ تاکنون چندین میدان گازی در کشور کشف شده و بعضا در قبل و بعد از انقلاب به بهره برداری رسیده است. پالایشگاه گاز بید بلند در سال ۱۳۴۹، پالایشگاه گاز سرخون و قشم در سال ۱۳۵۷، پالایشگاه گاز خانگیران سرخس در سال ۱۳۶۲، پالایشگاه گاز فجر جم در سال ۱۳۶۷، ۲۴ فاز پالایشگاهی از سال ۱۳۷۶ در پارس جنوبی، پالایشگاه گازی پارسیان در سال ۱۳۸۲، پالایشگاه گازی ایلام در سال ۸۶ و پالایشگاه های گازی فراشبند و یادآوران در سالهای اخیر از جمله پالایشگاه های گازی کشور است که در سالهای بعد از کشف میدان گازی پارس شمالی به بهره برداری رسیده اند.

پارس شمالی اما به دلیل قرارگرفتن در حاشیه ساحل، مستقل بودن، نبود لابی و توان لازم در متولیان استان بوشهر و بهانه های دیگر در این بیش از نیم قرن هیچگاه در اولویت عملی وزارت نفت برای توسعه و بهره برداری نبوده است.

در میانه دهه ۸۰ شمسی احمدی نژاد که با شعار قطع دست مافیای نفت و آوردن نفت بر سر سفره های محقر مردم پا به قوه مجریه کشور گذاشت برای ساخت یک منطقه مستقل از پارس جنوبی که بدلی برای منطقه ویژه گازی و پتروشیمی اصلاح طلبان باشد، پارس شمالی را برای تحقق رویای خود مناسب دید.

سال ۱۳۸۴ پارس شمالی کج دار و مریز از زیر سایه سیاه پارس جنوبی خارج شد و به مدار توجه کشور بازگشت. قرار بود همزمان با احداث خط لوله صلح که گاز را به پاکستان و هند می برد، پارس شمالی و چهار فاز آن نیز به تدریج به بهره برداری برسد. سال ۸۵ اما قرارداد توسعه پارس شمالی میان ایران و چین به امضا رسید و تزریق گاز این میدان به خط لوله صلح منتفی و همه چیز برای تولید LNG از این میدان باز تعریف شد.

شهریور سال ۱۳۸۶، نوذری، سرپرست وقت وزارت نفت حکم توسعه زیربنایی پارس شمالی را به نام سید عبدالجلیل رضوی مدیر عامل وقت سازمان منطقه ویژه پارس زد. رضوی بعد از این حکم از کلنگ زنی پارس شمالی در آینده نزدیک خبر داد. آبانماه سال ۱۳۸۶ کلنگ زنی پارس شمالی در برنامه سفر دوم احمدی نژاد به استان بوشهر قرار گرفت اما به دلایل ناگفته این برنامه به تعویق افتاد. فروردین سال ۱۳۸۷ تاریخ بعدی بود که به عنوان کلنگ زنی آغاز عملیات اجرایی پارس شمالی و میادین گازی و نفتی پیرامون این مخزن مطرح شد. تحریم ها و تعلل کارگزاران و عدم توانمندی مدیران در تحقق وعده ها، کلنگ زنی پارس شمالی را به اردیبهشت سال ۱۳۸۹ حوالت داد. در حالی که مناقصه پایه سکوهای پارس شمالی نیز برگزار شد و حتی فعالیت اجرایی جکت‌ها در میدان پارس شمالی و حفاری توصیفی در میادین گلشن و فردوسی انجام شد، کلنگ توسعه خشکی این میدان اما هرگز به زمین زده نشد.

بالاخره در فروردین سال ۹۰ سید پیروز موسوی مدیر عامل وقت سازمان منطقه ویژه پارس، رسما از خروج این طرح از اولویت های وزارت نفت خبر داد و رویای احمدی نژاد و مردم پیرامون این مخزن گازی به محاق رفت.

در دولت یازدهم و دوازدهم نیز که عنان نفت را به زنگنه سپرده بود، پارس شمالی محلی از اعراب نداشت. تمام فعالیتهای انجام شده بر روی کاغذ و زمین در این میدان متوقف شد و حتی چارت نیروی انسانی حفاظت کننده از ۱۶ هزار هکتار اراضی فریز شده برای توسعه میادین گازی و نفتی منطقه حذف شد.

با انتخاب رئیسی به عنوان رئیس جمهور و با تحولاتی که در حوزه گاز کشور اتفاق افتاد، افزایش نیاز کشور به مصرف گاز، انتشار مباحث افت فشار میدان گازی پارس جنوبی و حتی بسته شدن برخی از چاه های بهره برداری از این میدان مشترک گازی و انتشار اخبار تایید نشده اتمام گاز در برخی میادین گازی مورد بهره برداری در خشکی مانند نار و کنگان، در سفر مهرماه ۱۴۰۰ هیات دولت به بوشهر احیاء پارس شمالی به صورت شفاهی و مکتوب از رئیس جمهوری درخواست شد و رئیس جمهور نیز شفاها پیگیری این موضوع را به جواد اوجی وزیر نفت و احمد محمدی زاده، استاندار بوشهر واگذار کرد.

کمی بیش از یکماه بعد در بیستم آبانماه ۱۴۰۰، محسن خجسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از توسعه قطب اقتصادی جدید تولید گاز در میدان پارس شمالی با سرمایه‌گذاری ۴ میلیارد دلار خبر داد.

در شهریور ۱۴۰۱ وزیر نفت اعلام کرد که برای توسعه میدان گازی پارس شمالی با شرکت گازپروم روسیه تفاهم‌نامه همکاری امضا شده است.

مدیرعامل سازمان منطقه ویژه پارس نیز در شهریور ۱۴۰۱ از عملیات اجرایی نخستین واحد سرمایه‌گذاری پالایشی در زمین‌های پارس شمالی خبر داد.

پارس شمالی در نیم نگاه

گفته می شود ظرفیت تولید در میدان گازی پارس شمالی به اندازه چهار فاز پارس جنوبی است، توان تولید ثابت روزانه سه هزار و ۶۰۰ میلیون فوت مکعب گاز که برای برداشت این حجم لازم است ۴۶ حلقه چاه در آن حفر شود. مدت زمان تولید ثابت روزانه این میدان ۲۵ سال پیش بینی شده و مدت زمان کلی تولید پارس شمالی حدود ۳۵ سال است. ضریب بازیافت تولید این میدان نیز حدود ۶۱ درصد است.

این تنها یکی از میادین کوچک و بزرگ مجموعه گازی پارس شمالی است.
با وجود این دولت ها، از خاتمی تاکنون، با شعار تمرکز بر توسعه میادین مشترک گازی اما تحت تاثیر عوامل مختلف در مناطق مرکزی و دور دست دریا و حتی بر روی میادین کوچک گازی، پالایشگاه هایی احداث کرده اند اما پارس شمالی و میادین اقماری آن سهمی از توجه نفت نداشته اند. گفته می شود چاه های تامین گاز برخی از این پالایشگاه ها در میدان گازی پارس جنوبی حفر شده اما محل قرارگیری پالایشگاه در جاهایی دورتر از منطقه پارس است.

با وجود این استاندار بوشهر در ۱۲ اردیبهشت ماه امسال کلنگ احداث اولین پتروپالایشگاه مستقر در اراضی پارس شمالی را به زمین زد.

کلنگی که پیش از آن قرار بود در سفر دوم رئیس جمهوری به استان بوشهر به زمین زده شود، در مراسمی نمادین و بدون حضور متولیان نفت و سازمان منطقه ویژه پارس و با حضور انبوه متولیان شهرستان دیر به زمین زده شد.

کلنگی که با هیجان استانداردر هوای گرم اردیبهشت ماه بندردیر تا دسته در زمین فرو رفت اما مشخص نیست چقدر کارگر باشد و چه هنگام به ثمر بنشیند.

برزویه نام پتروپالایشگاهی است که در چهارم اسفندماه ۱۴۰۰ تاسیس شده است و سرمایه گذاران آن بدون هیچگونه سابقه اجرایی در صنعت نفت و گاز -تا کنون صرفا در صنعت فولاد فعال بوده‌اند- تنها با تکیه بر تجربه ۲۰ ساله هیئت مدیره و سیاست‌گذاران شرکت در صنایع پتروشیمی و پالایش، قرار است از خوراک حاصل از پالایشگاه های پارس جنوبی، محصولاتی برای پتروشیمی ها و واحدهای پایین دستی خود در پارس شمالی بسازند.

در معرفی این طرح در وبسایت شرکت برزویه آمده است، طرح پتروپالایش برزویه پارس شمالی یک طرح ایجادی با هدف ساخت در توالی سه فاز است و بعنوان اولین طرح صنعتی پتروپالایشی در منطقه پارس شمالی (منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس) و به جهت تکمیل زنجیره ارزش و جلوگیری از خام فروشی میعانات گازی و با امید به تشویق سایر سرمایه گذاران به سرمایه گذاری در منطقه پارس شمالی مدون گردیده است.

برای آشنایی با این طرح گفتگویی کرده ایم با میثم عزیزی کوچکسرایی مدیر عامل شرکت مجری طرح پتروپالایش برزویه پارس شمالی.

عزیزی متولد سال ۱۳۵۸ قائمشهر در استان مازندران و فارغ التحصیل سال ۱۳۸۰ از دانشکده نفت آبادان در رشته مهندسی شیمی، گرایش طراحی فرایندهای پتروشیمی است. او بعد از فارغ التحصیلی تا سال ۱۳۸۳ در پتروشیمی بندر امام بعنوان مهندس بخش بهره‌برداری پتروشیمی کیمیا مشغول فعالیت بوده و بعد از آن تا کنون در شرکتهای خصوصی با عناوین گوناگون کارشناس، طراح، پیمانکار و… در ارتباط با صنایع نفت، گاز، پتروشیمی و نیروگاهی است. عزیزی از سال ۱۴۰۱ به عنوان مدیرعامل شرکت پالایش نفت برزویه (سهامی خاص) به عنوان مجری طرح احداث پتروپالایش برزویه پارس شمالی مشغول فعالیت است.

از طرح پتروپالایش برزویه برایمان بگویید؟

این طرح پتروپالایشی در سه فاز تعریف شده است. من فعلاً در مورد فاز یک صحبت می کنم. فاز یک واحد تقطیر اتمسفریک میعانات گازی است. سعی شده هنری به خرج دهیم از دانش مهندسی خودمان چه مهندسی ایرانی داخل کشور و چه خارج کشور استفاده شده برای اینکه یک واحد پتروپالایشی بسازیم که به نوبه خود شاید اولین واحد پتروپالایش تقطیر اتمسفریک میعانات گازی است که در فرایند تقطیر پیوسته از بخار آب استفاده نمی شود و اختلاط نفت و آب ندارد و یک تحول جدیدی است که ان شاءالله باب بشود این قضیه و این دانش توسعه پیدا کند و از آلودگی های آب به مقیاس کلان جلوگیری کند.

محصولات اصلی ما برش های خیلی باریک از انواع نفتای سبک تا متوسط و سنگین و همینطور حلال های پایه نفتی گریدهای AW مثل گریدهای AW402 و مشابه است که هم می تواند خوراک فازهای بعدی همین پتروپالایشگاه باشد و هم می تواند به عنوان خوراک در واحدهای پتروشیمی که در منطقه یا بیرون از منطقه مستقر هستند، استفاده شود. ظرفیت فعلی طرح تقریباً ۴۰۰ هزار تن است که نوع طراحی به گونه ای است که بتوانیم با کمترین تغییرات ظرفیت را تا نیم میلیون تن در سال ارتقا دهیم.

از لحظه تعریف طرح من فکر کنم باید از دو نفر که واقعا پای کار بودند تشکر کنم. آقای احمدی نماینده مردم جنوب استان و به شکل خاص آقای مهندس اسدی مدیرعامل سازمان منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس که آنقدر مشاوره و راهنمایی کردند و وقت گذاشتند که در پارس شمالی به خیر و خوشی طرح هایی شروع شود و این منطقه شروع به کار کند. واقعا می توانم آرزو کنم وقتی تمام این واحدهای گوناگون صنعتی در منطقه راه افتادند و این هزاران هکتار زمین منطقه به صنایع مولد بدل شد، از مهندس اسدی تقدیر ویژه شود و همه باید برای اهتمام جدی که او به موضوع پارس شمالی و شروع کار و فعالیت در این منطقه داشت، قدردان وی باشند. جای ایشان امروز خالی بود ولی ما به خاطرمان می ماند چقدر تلاش کردند تا ما بتوانیم کارمان را در این منطقه شروع کنیم.
در این طرح در فاز پروژه و در مرحله ساخت به طور تقریبی یک سال تا ۱۸ ماه آینده ۱۲۰۰ نفر به صورت پروژه‌ای اعم از جوشکار، کارگران ساختمانی و عمرانی، پایپینگ و مخزن سازان و سیویل استراکچر هر گروه به مدت مشخص مشغول کار می‌شوند. ممکن است یک گروه یک ماه، گروهی دیگر شش ماه و گروهی تا یکسال کار داشته باشند. بعد از این مرحله در مرحله بهره برداری در چارت پالایشگاه تقریبا ۲۰۰ تا ۲۲۰ نفر استخدام ثابت داریم. در فاز بهره‌برداری تقریبا ۱۲۰۰ نفر شغل نیمه مستقیم نیز ایجاد می شود. مطمئنا بعد از بهره برداری که به امید خدا در ۱۲ تا ۱۸ ماه آینده تحقق می یابد بر این باور هستیم که مسئولیت های اجتماعی بسیاری را بپذیریم و بر عهده بگیریم تا خیر آن به منطقه برسد و از این مجموعه به نیکی یاد شود.

یکی از دغدغه های مهم مردم منطقه و استان بوشهر موضوعات زیست محیطی بود. به هم خوردن اکوسیستم منطقه و آلایندگی های آب و هوا و خاک و… در این خصوص صحبت بفرمایید؟

مطمئن باشید رعایت الزامات زیست محیطی از مهمترین دغدغه های ما در این طرح بوده است. با وجود اینکه ما در واحدهای پالایشی در رده شش زیست محیطی واحدهای پالایشی بودیم ولی با این حال انواع و اقسام مطالعات و تغییرات مهندسی انجام شده تا طرح مان تحت قانون هوای پاک قرار بگیرد. یعنی ما الان قبل از گرفتن مجوز زیست محیطی تایید اداره اقلیم سازمان حفاظت محیط زیست کشور را مبنی بر اینکه این طرح بسیار زیر خط و حد الزام ترکیبات آلاینده هوای پاک است، داریم. در تمامی زمینه ها اعم از گوگرد اعم از اکسیدهای کربن، ناکس ها و ساکس ها.

یک مساله دیگر که وجود دارد بحث خود اقلیم و آلایندگی دریا و خاک است. خوشبختانه ما چون اینجا اختلاط نفت و آب نداریم در واقع یکی از بزرگترین معضلات واحد های نفتی و پتروشیمی را ما در اینجا نداریم. مساله دیگر مساله کولینگ تاور ها و خنک کننده ها و مساله نشت هیدروکربورها از داخل مبدل ها به خطوط آب سرد کننده است. این را ما به روش دیگری حل و رفع کرده‌ایم. یعنی واحد ما در بخش خنک کننده از سیستم های آب کولینگ به روش سنتی استفاده نمی کند و سرد کنندگی را ازطریق چیلر انجام می دهیم. سیستم های بسته ای که در آن گرما و سرما در خودش انجام می‌شود و این عمل پیوسته در حال انجام است و ما به خنک کننده بیرونی مثل آب و غیره نیازی نداریم. مساله دیگر در موضوع اتلاف انرژی هم حساسیت به خرج داده ایم. به صورت تئوری تقریباً ۷۵ درصد و در عمل تقریباً ۶۵ درصد انرژی خودمان را در واقع در گردش داریم. یعنی ما از فرآیند گرمایش و سرمایش بسته استفاده می کنیم و مثلاً از محصولات گرم و سرد برای فرایندهای دیگر کمک می گیریم بدون اینکه نیاز به سرد و گرم کننده های انرژی بر دیگری داشته باشیم. در کل طراحی خوبی در واحد ما انجام شده و مجموع حساسیت ما بر این است که در زمینه محیط زیست، پتروپالایش برزویه واحد شاخص و پیشرو در حفاظت از منابع زیستی منطقه باشد. به گمانم کار واحدهای بعد از ما در کشور و در منطقه بسیار دشوار خواهد بود، چون در مقام قیاس با ما قرار خواهند گرفت.

زیرساخت ها و زیر بناها در منطقه موجود نیست برای کار به چه زیرساخت هایی نیاز است؟

وقتی ما در منطقه ویژه کاری را شروع می کنیم انتظار داریم منطقه ویژه امتیاز و خدمات ویژه ای نسبت به سایر مناطق به سرمایه‌گذار بدهد. اینجا حتی حداقل تاسیسات منطبق با مطالعات هیدرولوژی وجود ندارد. در مناطق دیگر معمولاً تمام مطالعات آب، هوا، خاک و سایر مطالعات لازم برای استقرار صنایع و ایجاد کریدورهای تاسیساتی و زیربنایی را منطقه ویژه انجام می دهد. چون ما در اینجا اولین واحد هستیم که شروع به کار می کنیم با مشکلات عدیده زیربنایی باید کنار بیاییم و امیدواریم با سرعت بیشتری منطقه پارس به احداث زیربناهای لازم اقدام کند تا زمینه استقرار سایر صنایع نیز فراهم شود.

مساله برق و کریدورهای تاسیساتی در اینجا باید رفع شود. تا اینجا هزینه انتقال برق از جای دیگر به اینجا را خودمان تقبل کرده ایم در حالی که باید حداقل برق و مخابرات، اینترنت و راه و سایر زیرساخت‌ها فراهم باشد و از قبل باید این امکانات فراهم می‌ شد. اگر ما در منطقه پارس یک سازمان منطقه ویژه پارس این واحد را احداث می کردیم قاعدتاً زیرساخت‌ها در دسترسمان بود و برای انتقال گاز و میعانات گازی و برق و سایر زیرساخت‌ها مشکلات خاصی نداشتیم.

مساله دیگر اینکه ما در اینجا اینترنت پایدار نداریم و تا ۲۰ کیلومتری این منطقه آنتن دهی اینترنت و تلفن همراه با اشکال مواجه است. درخواست کردیم از همراه اول که شرایط را فراهم آورد اما گویا مسیر به گونه‌ای است که برای آنها هزینه بر است و هزینه ای که از ما طلب کرده اند به نحوی است که اگر ما اینترنت ماهواره ای بگیریم برای ما به صرفه تر است. چند وقتی است که کیفیت اپراتور ایرانسل در این منطقه ارتقا پیدا کرده است که امیدواریم بتواند بستر پایداری را برای ارتباطات سایت ما تامین کند.

از کمک های متقابل شما به پارس شمالی و منطقه پارس شمالی به خودتان بگویید؟

ما در منطقه پارس شمالی مستقر هستیم و باید مسئولیت های متقابل نسبت به همدیگر انجام دهیم. یکی از مشکلات ابتدایی ما در حال حاضر جاده است که امیدواریم بتوانیم از طریق سازمان منطقه ویژه پارس به این منطقه کمک کنیم تا راه فعلی به جاده ای استاندارد و در حد افق منطقه تبدیل شود. بعضی از مشکلات زیرساختی درمنطقه باید با اولویت رفع شود و برخی در طول زمان امکان استقرار آنها وجود دارد. اصولا در پارس شمالی می بایست توسعه زیرساختها قبل از اجرای پروژه ها انجام می شد و قبل از استقرار صنایع زیرساخت ها و جانمایی ها مشخص می شد تا مشکلات آتی و مشابه آنچه در پارس جنوبی ایجاد شده در این منطقه تکرار نشود.

در خصوص زیرساخت بندری تا جایی که من اطلاع دارم و استانداری قول داده است اگر ما در قالب منطقه ویژه نباشیم استانداری به احداث اسکله و بندر کمک خواهد کرد اما ما چون در ذیل سازمان منطقه ویژه پارس هستیم برای احداث این زیرساخت نیز سراغ سازمان منطقه ویژه و وزارت نفت خواهیم رفت.

فاز دو و سه بسیار خوبی هم برای این پتروپالایشگاه تعریف شده که این دو فاز با خوراک تولیدی همین فاز یک و با خوراک تامینی از منطقه ویژه پارس تولیداتی خواهد داشت که بعضا در ایران و خاورمیانه تولید ندارد. این دو فاز واحد های جدیدی است که برای کشور بسیار مفید خواهد بود چون بعضی از محصولاتی که در کشور و خاورمیانه تولید ندارد در اینجا و با خوراک های موجود در منطقه قابل تولید است.

از تامین سرمایه این طرح بگویید؟

سرمایه‌گذاری این پروژه برای فاز یک تقریبا ۴۲ میلیون یورو است و کلاً بخش خصوصی آن را تأمین کرده است. کل این پتروپالایشگاه در فاز یک، پروژه ای خصوصی است و منابع آن را سرمایه گذار خصوصی تامین می کند. امیدوار هستیم که در حین شروع عملیات اجرایی فاز یک و یا حداقل بعد از بهره برداری از این پالایشگاه بتوانیم در کنار آن تسهیلاتی بگیریم که بتوانیم فاز دو و سه را هم شروع کنیم. این آمادگی را داریم که در صورت تامین سرمایه حتی همزمان عملیات اجرایی هر سه فاز را پیش ببریم.

تاسیسات پتروپالایش برزویه از کجا تامین می شود؟

کلیه تاسیسات این پالایشگاه در فاز یک و حتی در فازهای بعدی ساخت داخل است و در همین زمانی که ما با هم گفتگو می کنیم بخش زیادی از آن در داخل سفارش کالا داده شده و بعضا در دست ساخت است. ما در حین مهندسی و طراحی پروژه، ساخت تاسیسات را نیز به شرکت‌های داخلی سفارش دادیم و فکر می کنم مثلاً برج تقطیر ما نزدیک به ۷۰ درصد پیشرفت ساخت دارد و مبدل آن نیز تقریباً ۳۰ درصد پیشرفت اجرایی دارد. اینجا ما فقط منتظر انجام عملیات عمرانی و ساختمانی هستیم تا ساختمان ها که آماده شد، بتوانیم تاسیسات را حمل و نصب کنیم.

با وجود اینکه مجوز دریافت زمینمان مشمول زمان شد و کار ما با تأخیر مواجه شد اما کار در بعد دیگر ادامه داشت و در واقع تأسیسات مان را سفارش دادیم و چون مطمئن بودیم طرح ما با ویژگی‌هایی که دارد می‌تواند مجوز های زیست محیطی و سایر مجوزهای لازم را بگیرد برای همین معطل نماندیم و ماشین آلات و تاسیسات و سایر ملزومات پروژه را سفارش دادیم.

برزویه پاک ترین پتروپالایشگاه ایران است؟

در واقع پتروپالایش برزویه با این طراحی به روز، پاک ترین واحد پالایشی کشور است. هیچ واحد پالایشی در کشور دارای استانداردهای زیست محیطی مشابه ما نیست. این امیدواری را داریم در مراحل نصب و بهره برداری نیز استانداردهای موجود به دقت لحاظ شود تا ما بهترین و پاکترین پالایشگاه ایران باشیم و با طراحی و مهندسی ماشین آلات و الزامات زیست محیطی که رعایت کرده ایم بعید نیست حتی در منطقه و خاورمیانه و شاید در جهان از معدود پالایشگاه های پاک و بدون آسیب به محیط زیست باشیم.

گفتگو: غلامعلی زارعی